بهر این بعضی صحابه از رسول        ملتمس بودند مکرِ نفس غول / 366

کو ، چه آمیزد ز اغراض نهان            در عبادتها و در اخلاصِ جان ؟ /367

فضل طاعت را نجستندی ازو           عیب ظاهر را نجستندی  که کو ؟ / 368

مو به مو ، ذره به ذره مکرِ نفس        میشناسیدند چون گُل از کرفس / 369

مو شکافان صحابه هم در آن             وعظ ایشان خیره گشتندی به جان / 370

برای فهم این ابیات خلاصه ای از داستان که این ابیات ضمن آن آمده ضروری است .

در میان جهودان ، پادشاهی بیدادگر بود که نسبت به مسیحیان کینه ای سخت داشت . و در صدد بود دین مسیحی را براندازد . وزیری زیرک داشت این وزیر نیرنگی ساخت و شاه را نیز با خود موافق کرد . وزیر چنان نمایاند که مسیحی شده است . شاه دست و گوش و بینی او را برید و از دربار بیرون کرد . وزیر نزد مسیحیان رفت و آنها به او اعتماد کردند و رفته رفته وی را به عنوان معلم و مرشد پذیرفتند . وزیر برای هریک از سران 12 گانه ی مسیحیت طوماری جداگانه ترتیب داد که مضمون هر یک با دیگری متفاوت و در تضاد بود ، سپس وزیر به غاری رفت و به خلوت نشست و هرچه مریدان اصرار کردند دست از غارنشینی بر نداشت . سپس روءسای هریک از گروه های 12 گانه را جدا جدا به حضور خواند و پنهانی منشور جانشینی و خلافت داد و تاکید کرد ، جانشین من فقط تو هستی و چنانچه کس دیگری مدعی این مقام شود دروغگوست و باید نابودش کنی ! وزیر پس از اجرای این نقشه خود را در خلوت کشت و پس از او روسای 12 گانه مسیحی به جان هم افتادند و کشتار آغاز شد و جمع زیادی از مسیحیان به دست هم دینان خود کشته شدند و آن شاه بیدادگر به هدف خود رسید :

اما معنای ابیات :

بهر این بعضی صحابه از رسول        ملتمس بودند مکرِ نفس غول / 366

برای همین بعضی از اصحاب رسول خدا از آن حضرت خواستند که درباره چگونگی مکر دیو نفس اماره برای آنان توضیح دهد .

معنای لغات :                ملتمس : التماس کننده ، درخواست کننده همراه با التماس   

مکر : فریب           نفس : یعنی خود ، خویشتن ، نیرویی در درون – علما مراتب نفس را به این ترتیب بیان کرده اند 1 – نفس اماره ؛ پایین ترین درجه نفس است و انسان را به بدی امر میکند 2 – نفس لوامه ؛ نفس لوامه یا سرزنشگر را به وجدان تعبیر کرده اند که بعد از انجام کارهای خلاف ما را سرزنش میکند .3- نفس ملهمه ؛ ممکن است در اثر تمرین و انجام کارهای نیک به مرتبه ای ا ز نفس برسیم که گاهی در خواب یا بیداری راه درست به ما الهام شود . 4 – نفس مطمئنه ؛ که مرتبه ی کامل آن مربوط به معصومین است . البته مراتب دیگری از نفس نیز در کتب علمای اخلاق ذکر شده که این نوشتار جای بیان آن نیست .

غول : دیو ، در کتابهای قدیم گفته اند غول در بیابان سر راه مسافران کمین میکند و آنان را به بیراهه میبرد .

کو ، چه آمیزد ز اغراض نهان        در عبادتها و در اخلاصِ جان ؟ /367

آن نفس اماره چگونه غرضهای پنهان را در عبادتها  و اخلاص جان ما وارد میکند و آن را تیره و تار میسازد ؟

فضل طاعت را نجستندی ازو           عیب ظاهر را نجستندی که کو ؟ / 368

یاران رسول خدا از ثواب اطاعت خدا نمیپرسیدند چون میدانستند عبادت ثواب دارد و موضوعی روشن بود . از عیب  ظاهر هم   سوال نمیکردند جون عیبهای ظاهر هم واضح و روشن بود .

مو به مو ، ذره به ذره مکرِ نفس        میشناسیدند چون گُل از کرفس / 369

مکر و نیرنگ نفس و جان را مو به مو و ذره به ذره می یافتند  و میفهمیدند همانطور که فرق میان گُل و برِگ کرفس را میفهمیدند . یعنی مکر نفس برای آنها کاملا واضح و آشکار بود .

معنای لغات :             مو به مو : بسیار دقیق       ذره : کوچکترین جزء یک جسم به عبارت امروزی اتم

مو شکافان صحابه هم در آن             وعظ ایشان خیره گشتندی به جان / 370

موعظه ای که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم درباره حیله و مکر نفس بیان میکرد اصحاب از شنیدن آن و به خصوص از بسیاری حیله و مکر نفس حیرت میکردند و متعجب میشدند

معنای لغات :     موشکاف : بسیار دقیق ؛ شکافتن یک تار مو کنایه از دقت نظر بسیار است .           خیره : متحیر ، متعجب

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: